مقدمه ای بر عملیات تکسچرایزینگ یا بافت دهی

در فرآیند ریسندگی الیاف مصنوعی (از جمله پلی استر، نایلون، اکریلیک و…)، الیاف صاف و مستقیم تولید می‌گردند. به منظور شبیه سازی خواص الیاف کوتاه طبیعی، افزایش حجم، عایق سازی گرمایی، قابلیت پوشش، نرمی، پرکنندگی و قابلیت انتقال رطوبت در الیاف مصنوعی نیاز به ایجاد فر و موج در ساختار این الیاف می باشد. به مجموعه فرآیند و عملیاتی که منجر به ایجاد فر و مو در الیاف مصنوعی می شود، تکسچرایزینگ گفته می‌شود. در فرآیند تکسچرایزینگ از اعمال گرما و تاب در فیلامنت ها و یا جریان آشفته هوا استفاده می‌گردد. بر این اساس فرآیندهای متعددی برای ایجاد فر و موج در نخ وجود دارد که با توجه به چگالی خطی نخ و نیز ویژگی های مورد نظر برای محصول نهایی، از فرآیند متناسب استفاده می شود. در این سری از مقالات نفیس نخ همراه ما باشید. تهیه و تنظیم: دکتر نادیا رحیمی تنها

تاثیر فرآیند تکسچرایزینگ بر خواص نخ

نخ های صاف حاصل از ریسندگی مناسب برای بافت بسیاری از منسوجات نبوده و کاربرد محدودی دارند. عملیات تکسچرایزینگ نخ بر زیردست (لمس پارچه) و ظاهر منسوجات تولید شده اثرگذار است. به عبارت بهتر، مجموعه عملیات تکسچرایزینگ با هدف آماده سازی الیاف مصنوعی برای تولید منسوجات، به کار می‌روند. نخ های تکسچره خاصیت فنریت شان بیشتر شده و قدرت عایق بندی گرمایی بالاتری هستند. افزایش قدرت عایق بندی گرمایی، به‌واسطه ایجاد فضا بین الیاف و در نتیجه محبوس نمودن هوا.صورت می‌پذیرد. افزایش حجم مخصوص و به دنبال آن کاهش وزن مخصوص، باعث ازدیاد ضریب پوشانندگی نخ می شود. بر اثر عملیات تکسچرایزینگ، درخشندگی و جلای نخ کاهش می یابد زیرا نخ دچار بازتابش نایکنواخت نور از سطح می‌شود. فرآیند تکسچرایزینگ یکسره بودن نخ را تحت تاثیر قرار نمی دهد اما بر حسب روش استفاده شده، در طول نخ شکل فنر، حلقه، و یازیگزاگ ایجاد می کند. از این رو لازم است مروری بر روش های تکسچرایزینگ صوت پذیرد.

فرآیند تکسچرایزینگ بر خواص نخ

روش های تکسچرایزینگ

به طور کلی روش های شناخته شده برای تکسچرایزینگ عبارت هستند از:

• جعبه تراکمی
• جت هوای داغ
• لبه
• بافت و شکافت
• چرخ دنده
• تاب حقیقی
• روش تاب مجازی
• تکسچرایزینگ هوا
• جعبه تراکمی: امروزه این روش مورد استفاده نیست اما در گذشته از این روش برای تکسچره کردن نوار و کابل استفاده می شده است.
• روشجت هوای داغ تنها روش برای تولید نخ های BCF است و دارای اهمیت زیادی است. این روش از جمله روش های مهم در تکسچرایزینگ است که در آن از یک سیال داغ برای تکسچرایزینگ استفاده می شود.
• روش لبه برای تولید نخ های استرچ استفاده می شد اما امروزه جای خود را به تاب مجازی داده است. این روش بر این اساس استوار است که اگر روبانی را از لبه ی تیزی عبور کند و دچار شکستگی شود، پیچ می خورد و عدم تقارن در سطح آن ایجاد می شود که موجب تکسچره شدن نخ می‌گردد.
• بافت و شکافت نیز روش دیگری است که در این روش پارچه های کشباف را تثبیت گرمایی کرده و سپس آن را می شکافند، خروجی در این روش، نخ با حداکثر ناصافی است.
• در روش چرخ دنده، دو چرخ دنده با یکدیگر درگیر هستند و نخ از بین آن ها عبور می کند که در اثر نیروی وارد شده از طرف چرخ دنده ها، نخ تکسچره می شود. این روش نیز امروزه دیگر متداول نیست.

روش های تکسچرایزینگ

• در روش تاب حقیقی، یک انتها از نخ تاب داده می شود و نخ شکل مارپیچ می گیرد. به دلیل نایکنواختی و سرعت پایین ، این روش جای خود را به روش تاب مجازی داده است.
• روشی که معمولا بیشتر از سایر روش ها در ریسندگی ها مورد استفاه است،تاب مجازی می باشد. در این روش، ابتدا به کمک عملیات حرارتی، زنجیره های مولکولی نخ POY شکسته می شود.

با نخ POY نفیس نخ آشنا شوید و جهت سفارش با شماره تماس: 33455059 کارخانه در ارتباط باشید

• سپس با ایجاد تاب مجازی و بازشدن آن، زنجیره های ایجاد شده تثبیت می گردد. مجموع این عملیات باعث بروز حالت فر و موج در نخ می شود. نخ حاصل از این روش معمولا DTY نامیده می شود.

با نخ DTY نفیس نخ آشنا شوید و جهت سفارش با شماره تماس: 33455059 کارخانه در ارتباط باشید

روش های تکسچرایزینگ

• در روش تکسچرایزینگ هوا، درهم‌رفتگی روی نخ به وسیله فشار هوا (۱۰ تا ۱۵ بار) صورت می‌گیرد. نخ تولیدشده به این روش ATY نامیده می‌شود.

روش تکسچرایزینگ هوا

کاربرد نخ DTY

نخ حاصل از عملیات تکسچرایزینگ تحت عنوان نخ DTY یا Draw Textured Yarn شناخته می شود. این نخ ها کاربرد بسیار گسترده ای در صنعت نساجی دارند و از نظر رنگ و براقیت نیز دارای تنوع وسیعی می باشد. به عبارتی می توان گفت انواعگوناگونی از نخ های خاص زیرمجموعه نخ DTY هستند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

نخ ترویرا، نخ ترویرا رنگی، نخ استرچ، نخ دوخت، نخ سردوز، نخ شوایتری و…

نخ شوایتری نیز زیر مجموعه DTY بوده و با نام های نخ دوخت، نخ سردوز و نخ خیاطی نیز شناخته می شود که یکی از پرمصرف‌ترین و پرکاربردترین انواع نخ در صنعت پوشاک می باشد. مدل های خاص نخ DTY هر کدام برای موارد مشخصی کاربرد داشته و در نمرات و تعداد فیلامنت های متنوع قابلیت تولید دارد.

نخ dty

جمع بندی

بافت‌دهی یا تکسچرایزینگ به مجموعه عملیاتی می‌گویند که در آن الیاف مصنوعی نظیر پلی استر نایلون، اکریلیک و نظیر آن، دچار بهبود خواص شده تا ویژگی آن ها به الیاف طبیعی نظیر پنبه، پشم ابریشم و نزدیک گردد و در نهایت راحتی آن ها در منسوج افزایش یابد برای این منظور روش‌های متعددی وجود دارد که از میان روش‌های مذکور، تعدادی کمتر مورد استفاده هستند و تعدادی متداول تر از مابقی می باشند و عمده شرکت ها از آن ها استفاده می نمایند: از جمله تاب مجازی، تکسچرایزینگ هوا و جت هوای داغ. تمامی این روش ها جدای از مکانیزم عملیات منجر به بهبود در خواص راحتی و عملکردی در نخ تولید شده می‌گردد.

منابع

دکتر حسین توانایی. بافت‌دهی. چاپ اول. انتشارات اردکان، ۱۳۷۶. شابک ‎۱-۰۳-۶۲۲۷-۹۶۴.

 Yarn Texturing Technology, J. W. S. Hearle, L Hollick, D K Wilson Elsevier,  – Technology & Engineering

Draw-textured Yarn Technology, W.J.Morris Monsato