راهنمای علائم استاندارد جهانی مراقبت و نگهداری محصولات نساجی و پوشاک

اصولاً پس از خرید یک لباس و اولین بار پوشیدن آن، چند سؤال اساسی و مهم برای مصرف کنندة آن محصول پیش می آید: “آیا این لباس رنگ می‌دهد؟ دچار آب رفتگی می شود؟ قابل اتوکشی است؟ چگونه از آن نگهداری کنیم تا آسیب نبیند؟”، و سؤالاتی از این دست؛ تا اینکه منجر به ایجاد آسیب در لباس ها و خراب شدن ظاهر و شکل آن نشود.

از دیدگاه تولید کنندگان، آسیب به لباس ها در اثر روش های نادرست تمیز کردن و شستشو، می تواند منجر به شکایت شود. این بازگشت، پرهزینه بوده و تصویری بد از تولیدکننده در ذهن مشتری ایجاد می کند. در حالی که برچسب های مراقبتی دقیق و واضح می تواند از نارضایتی مشتریان جلوگیری کند. از دیدگاه مصرف‌کننده، دستورالعمل‌های مراقبت دقیق و نوشته شده به‌عنوان یک راهنمای مناسب عمل می‌کند و بر خرید آنها تأثیر می‌گذارد. لباس‌هایی که مراقبت آسان دارند، اغلب بر لباس‌هایی که روش‌های مراقبت پیچیده ای داشته یا درک آن دشوار است، ترجیح داده می‌شوند. بسیاری از سیستم های مختلف برچسب گذاری مراقبت در سراسر جهان طی سال های متمادی تکامل یافته اند. برخی به عنوان مقررات دولتی محسوب شده اند، در حالی که برخی دیگر استانداردهای بین المللی هستند. با این حال، همه آنها اجباری نیستند.

بیشتر منسوجات و لباس‌ها دارای یک راهنمای شستشو و نگهداری هستند که به شکل یک برچسب یا شناسنامه پارچه‌ای (Label) به آن‌ها دوخته شده و دستور شستشو، خشک کردن و اتو کشیدن لباس یا منسوج به وسیله‌ی علائمی نمادین روی آنها ذکر شده است. امروزه این علامت ها، استاندارد و بین المللی هستند و در تمام دنیا یک معنا دارند. چون هر پارچه‌ای مواد، مشخصات و ویژگی‌هایی خاص خود را دارد، به همین دلیل روش شستشوی مخصوص به خود نیز خواهد داشت. اما این علائم شستشو اغلب پیچیده و برای برای مصرف کنندگان ناآشنا هستند و تنها با یک نگاه نمی‌توان به معنا و مفهوم آن‌ها پی برد. آشنایی با این علامت ها باعث می شود لباس ها مدت زمان بیشتری از ظاهری نو برخوردار بوده و طول عمر مفید بیشتری نیز داشته باشند.

دستورالعمل های مراقبت، راه حل های کوچکی برای مشکلات بزرگ هستند. این برچسب‌ها دستورالعمل‌هایی را در مورد مراقبت از پوشاک و بهترین روش‌های تمیز کردن برای ترکیب خاصی از پارچه، انواع مختلف نخ ها و تکنیک‌های بافت، به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهند. پیروی از دستورالعمل‌های روی برچسب‌های مراقبت، تضمینی است که ظاهر و تناسب لباس پس از شستشو و مصرف مکرر حفظ می‌شود. این نمادهای مراقبت (Care Symbols) علائمی روی برچسب اغلب لباس‌ها هستند. در این سری از مقالات نفیس نخ همراه ما باشید تا بیشتر با راهنمای علائم استاندارد جهانی مراقبت و نگهداری محصولات نساجی و پوشاک آشنا شویم. تهیه و تنظیم: دکتر علی کاکوان

حقایق کمتر شناخته شده در مورد برچسب های مراقبت

• کشوری که لباس در آن دوخته شده، کشور مبدا ذکر شده در برچسب مراقبت است.
• برچسب های مراقبت باید به طور دائم در قسمت کناری یا پایین لباس چسبانده و یا دوخته شوند و در حین خرید به راحتی در دسترس و دید مصرف کننده قرار گیرند.
• سازنده یا واردکننده ای که فرایند تولید را هدایت می کند، مسئول صحت دستورالعمل های مراقبت است.
• ممکن است یک محصول بدون برچسب وارد شود، اما باید قبل از فروش، به آن برچسب مراقبت چسبانده شود.

سیستم های برچسب گذاری مراقبت

در کل پنج سیستم برچسب گذاری مراقبت وجود دارد که معمولاً روی برچسب های مراقبت استفاده می شود. این سیستم ها عبارتند از:

• سیستم بین المللی برچسب گذاری مراقبت
• سیستم برچسب گذاری مراقبت ژاپنی
• سیستم برچسب گذاری مراقبت کانادایی
• سیستم برچسب گذاری مراقبت اروپایی
• سیستم برچسب گذاری مراقبت آمریکای

سیستم بین المللی برچسب گذاری مراقبت

انجمن بین‌المللی برچسب‌گذاری مراقبت از منسوجات (GINETEX)، نهادی بین المللی است که از سال 1975 بر برچسب‌های مراقبت نظارت می‌کند. کشورهای عضو GINETEX شامل: بلژیک، فرانسه، آلمان، انگلستان، هلند، اتریش، اسپانیا و سوئیس هستند. اهداف آن عبارتند از:

• از طریق سیستمی از نمادهای یکنواخت و ساده برچسب گذاری مراقبتی و مستقل از زبان، مصرف کنندگان را در مورد برچسب مراقبت صحیح از منسوجات آگاه کند.
• دستیابی و ترویج برچسب گذاری داوطلبانه مراقبت بر اساس استانداردهای بین المللی و از طریق نمادهای یکنواخت GINETEX، که در نتیجه، استفاده از سیستم های مختلف و سردرگم کننده مصرف کنندگان اجتناب می شود. سیستم برچسب زدن مراقبت GINETEX بر اصول زیر استوار است:

• نمادهای مراقبت اطلاعاتی در مورد حداکثر نوع مجاز عملیات ارائه می دهند.
• نمادهای مراقبت باید همیشه به طور کامل و به ترتیب تجویز شده، استفاده شوند.
• برچسب مراقبت باید واضح، قابل درک، آسان برای استفاده بوده و وابسته به زبان خاصی نباشد.
• نمادهای مراقبتی نباید جایی برای سوء تعبیر احتمالی توسط مصرف کننده باقی بگذارند.
• موقعیت یکسان برچسب ها و استفاده هماهنگ از نمادهای مراقبت الزامی است.
• سیستم یکنواخت برچسب زدن مراقبت با استفاده از نمادها باید عادات مصرف کننده را بدون استفاده از داده های فنی پیچیده در نظر بگیرد.
• در وسایلی که برای اهداف مراقبت از منسوجات استفاده می شوند باید از اجرای بهترین عملیات مراقبتی توصیه شده اطمینان حاصل شود.
• انطباق ها و تغییرات احتمالی که برای هماهنگ و همگام سازی با تحولات فنی و اقتصادی جدید و جاری ضروری است، باید تا حد امکان بدون استفاده از نمادها و اضافات جدید، در چارچوب سیستم موجود انجام شود.

برای اطلاع بیشتر از انواع بافت در پارچه کلیک کنید

نکته

پنج نماد اصلی که در سیستم برچسب گذاری مراقبت بین المللی به ترتیب استفاده می شود، به قرار زیر است:

طبق قانون برچسب مراقبتی کمیسیون تجارت فدرال، برچسب های مراقبت ممکن است از کلمات یا نمادها تشکیل شده باشند. صرف نظر از اینکه محتوا شامل کلمات، نمادها یا هر دو باشد، دستورالعمل های مراقبت به ترتیب زیر مشخص می شوند:

1. شستشو با ماشین لباسشویی/ شستشوی دستی/ خشک شویی
2. دمای شستشو (داغ/گرم/سرد)
3. برنامه ماشین لباسشویی (لطیف / فشار دائمی / چرخه معمولی)
4. دستورالعمل سفید کننده (سفید کننده / سفید کننده بدون کلر / سفید کننده کلردار)
5. روش خشک کردن (خشک کردن غلتکی / خشک کردن خطی / خشک کردن مسطح / خشک کردن چکه ای)
6. اتو کشی ( اتو نکشیدن / اتو سرد / اتو گرم / اتو داغ)
7. چلاندن (پیچاندن لباس)

علائم مربوط به مایع سفید کننده

علائم مربوط به مایع سفید کننده به شرح زیر است:

مثلث خالی یعنی می‌توانید از یک محلول سرد و رقیق سفید کننده استفاده کنید. گاهی برای اعلام اینکه استفاده از سفید کننده های کلردار (آب ژاول) بلامانع است، حرف Cl داخل مثلث نوشته می شود. اگر دو خط روی مثلث باشد یعنی باید فقط از یک سفید کننده‌ی فاقد کلر استفاده کنید که مانند سفید کننده‌های معمول، رنگ پارچه را نمی‌برد. چنانچه روی مثلث ضربدر خورده است: یعنی به هیچ وجه از سفیدکننده ها برای شستشوی این لباس استفاده نکنید.

علائم مربوط به خشک شویی لباس

علائم مربوط به خشک شویی لباس در شکل زیر آمده است:

بعضی لباس‌ها را می‌توان یا باید خشک شویی کرد. یک دایره‌ی خالی یعنی لباس نباید توسط خودتان شسته شود و حتماً باید به خشک شویی مراجعه کنید.

• اگر یک حرف انگلیسی داخل دایره باشد، آن حرف نشان دهنده‌ی ماده‌ی شیمیایی و روشی است که برای خشک شویی لباس باید از آن استفاده شود. ممکن است داخل دایره حرف A باشد: یعنی خشک شویی مجاز است با هر موادی آن را بشوید و محدودیت خاصی ندارد. یا اگر داخل دایره حرف P باشد: یعنی با مواد سفیدکنندة حاوی کلر (پرکلرو اتیلن) بهتر است خشکشویی شود. اگر داخل دایره حرف F باشد: یعنی فقط با مواد پترولیوم، خشک شویی انجام شود.
• اگر روی دایره ضربدر خورده باشد یعنی اصلاً لباس را نباید خشک شویی کنید.
• اگر زیر دایره، سمت چپ، یک خط باشد یعنی سیکل خشک شویی باید کوتاه باشد.
• اگر زیر دایره، سمت راست، یک خط باشد یعنی کار خشکشویی باید با حرارت پایین انجام شود.

علائم مربوط به شستشوی دستی لباس

علائم مربوط به شستشوی دستی لباس را در شکل زیر مشاهده میکنید:

اگر علامت، یک دست داخل تشت آب باشد یعنی باید لباس فقط با دست شسته شود، گاهی میزان دمای لازم هم ذکر می شود که در این صورت هنگام شستشو با دست هم باید به دمای آب دقت شود. بسیاری از ماشین‌های لباسشویی مجهز به برنامه‌ی شستشوی دستی هستند. این برنامه مخصوص پارچه‌های ظریف و آسیب پذیری مثل کشمیر یا ابریشم است و کار شستشو را با ملایمت بیشتری در مقایسه با شستشوی عادی انجام می‌دهد تا لباس پاره نشود یا آب نرود.

علائم مربوط به شستشو با ماشین لباس شویی

علائم مربوط به شستشو با ماشین لباس شویی به شرح زیر است:

خطوط زیر تشت به نحوه‌ی آبکشی و آب گیری لباس در ماشین لباسشویی اشاره دارند. چنین لباس‌هایی را نباید با دست چلاند.

• اگر هیچ خطی زیر تشت نباشد یعنی کار آبکشی و آبگیری لباس در ماشین لباسشویی را می‌توان به حالت عادی انجام داد.
• یک خط یعنی سرعت چرخش آبگیری لباسشویی باید پایین باشد.
• دو خط یعنی لباس به یک برنامه‌ی شستشوی ملایم نیاز دارد، اما می‌توانید آن را به حالت عادی آبکشی و آبگیری کنید.
• اگر روی تشت علامت ضربدر خورده باشد یعنی لباس به هیچ وجه نباید توسط خودتان – چه با ماشین لباس شویی و چه با دست- شسته شود. باید آن را حتما به خشک شویی بسپارید تا به روش صحیح خودش تمیز شود

علائم مربوط به دمای شستشوی لباس

علائم مربوط به دمای شستشوی لباس در شکل قابل مشاهده است:

اگر لباس قابل شستشو در ماشین لباسشویی باشد، این علائم را روی برچسب آن خواهید دید. عدد داخل تشت، حداکثر دمایی را نشان می‌دهد که لباس را با آن می‌توان شست. این دما از ۳۰ درجه تا ۹۵ درجه متفاوت است. به ادعای بسیاری از افراد، استفاده از دمای ۳۰ درجه به جای ۴۰ درجه برای شستشوی لباس، کلید صرفه جویی در پول و انرژی است. اما گرچه ممکن است این کار پول و انرژی شما را حفظ کند، اما دمای ۳۰ درجه همیشه قادر نیست لکه‌های سرسخت تری مثل چربی و روغن را از بین ببرد. در برخی موارد این دماها با تصاویر دایره ای نمایش داده می شوند، یک دایره یعنی 30 درجه که آب سرد است، تا 6 دایره که آب جوش و دمای95 درجه است.

بیشتر بدانید: الیاف ضد‌ باکتری چیست؟

علائم مربوط به چلاندن لباس

علائم مربوط به چلاندن لباس به زیر است:

عملیات چلاندن احتمالاً رایج‌ترین اشتباهی است که هنگام شستشوی دستی لباس‌ها یا خشک کردن آن‌ها بدون خشک کن لباسشویی صورت می‌گیرد. پیچاندن لباس با دست می‌تواند صدمه‌ای جدی به آن وارد کند. اگر مطمئن نیستید که آب اضافی لباس را می‌توانید با چلاندن آن بگیرید یا نه، روی برچسب لباس به دنبال علائم بالا بگردید:

• علامت سمت چپ یعنی چلاندن لباس ایرادی ندارد.
• علامت سمت راست که یک ضربدر روی آن خورده یعنی نباید لباس را بفشارید یا به اصطلاح بچلانید.

علائم مربوط به خشک کن لباسشویی

علائم مربوط به خشک کن لباسشویی دز شکل زیر آمده است:

استفاده از خشک کن لباسشویی برای خشک کردن لباس‌ها کار راحتی است به شرط آنکه از دمای مناسب استفاده شود.

• علامت اصلی که به صورت یک مربع و گاهی یک دایره داخل مربع است: یعنی می توانید از خشک کن برای خشک کردن لباس استفاده کنید.
• نقطه‌ها نشان دهنده‌ی میزان دما هستند؛ یک نقطه یعنی دمای کم، دو نقطه یعنی دمای کمی بیشتر و سه نقطه هم یعنی دمای بالا.
• اگر روی دایره و مربع یک ضربدر خورده باشد یعنی نباید لباس را با خشک کن لباسشویی خشک کرد.
• اگر زیر مربع یک خط باشد: یعنی با برنامه ضدچروک همراه با چرخش می توانید آن را در خشک کن بیندازید.
• اگر زیر مربع دو خط باشد: یعنی با برنامه لباس های نرم و ظریف و بدون چرخش باید داخل خشک کن خشک شود.

 

بعضی لباس‌ها ممکن است ظاهراً شبیه به نظر برسند، اما ترکیبات و جزئیات متفاوتی داشته باشند. بعضی الیاف یا ترکیبات می‌توانند در خشک کن لباسشویی تغییر اندازه یا پرز دهند. پارچه‌ای که مناسب خشک کردن با خشک کن لباسشویی باشد به گونه‌ای تولید و تکمیل می‌شود که از چنین تغییراتی محفوظ بماند.

علائم مربوط به خشک کردن طبیعی لباس

علائم مربوط به خشک کردن طبیعی لباس و نکات آن را مشاهده میکنید:

خشک کردن لباس گرچه کار بدیهی‌ و ساده ای به نظر می‌رسد، اما می‌تواند کاملاً اشتباه انجام شود و مثلاً در نهایت ببینید که لباس پشمی مورد علاقه تان کش آمده یا بهترین پیراهن تان آب رفته است. برعکس نماد‌های مربوط به خشک کن لباسشویی، درک مفهوم علائم مربوط به خشک کردن طبیعی می‌تواند دشوارتر باشد.

• اگر یک خط خمیده داخل مربع باشد یعنی می‌توانید لباس را در هوای آزاد از یک بند رخت آویزان کنید تا خشک شود.
• اگردو خط اریب کنار و داخل مربع باشد: یعنی باید لباس در سایه خشک شود و زیر آفتاب قرار نگیرد.
• اگر سه خط عمودی داخل مربع باشد یعنی باید لباس را در محیط داخل، طوری از چوب رختی آویزان کنید که چروک نشود.
• اگر یک خط افقی وسط مربع باشد یعنی برای خشک کردن لباس باید آن را صاف پهن کنید و آویزان نشود تا تغییر شکل ندهد.

برای مطالعه مطلب انواع نخ در صنعت نساجی کلیک کنید

علائم مربوط به اتو کشی لباس

علائم مربوط به اتو کشی لباس به شرح زیر است:

نقاط روی شکل اتو به نقاط روی درجه‌ی تنظیم دمای اتو اشاره دارند، یعنی هر چه تعداد نقطه‌ها بیشتر باشد، از دمای بالاتری برای اتو کشی لباس می‌توان استفاده کرد.

• اگر هیچ نقطه‌ای روی اتو وجود نداشته باشد یعنی لباس را با هر دمایی می‌توانید اتو کنید.
• سه نقطه مخصوص پارچه‌های لینن و نخی (پنبه ای) است( دمای اتو بالا و حدود200 درجه باشد)
• دو نقطه برای پارچه‌های الیاف مصنوعی است (دمای اتو متوسط و حدود150 درجه باشد).
• یک نقطه مخصوص پارچه‌های بسیار ظریف و آسیب پذیری مثل پشم و ابریشم است (دمای اتو پایین و حدود120 درجه باشد).
• اگر روی اتو ضربدر خورده باشد یعنی لباس مناسب اتو کردن نیست.
• اگر هم روی اتو ضربدر خورده باشد و هم دو یا سه خط از پایین آن بیرون زده باشد یعنی برای اتو کردن لباس از بخار نمی‌توانید استفاده کنید و باید روی آن اتو کشی خشک انجام دهید.

کدهای عملکرد پارچه

امروزه کدهای عملکرد چشم انداز برتر، برای برجسته کردن ویژگی ها یا کیفیت هایی خاص که در پارچه ها ایجاد شده اند، مورد استفاده قرار می گیرند. اینها ویژگی های ارزش افزوده پارچه هستند که ممکن است برای خریدار قابل مشاهده باشد یا نباشد. در جدول زیر به 28 مورد از این عملکردهای ویژه و کدهای تصویری خاص آنها اشاره شده است:

نماد	نام
	اورگانیک: پارچه ای اکثراً از الیاف با منشأ کاملاً طبیعی (پنبه، پشم، ابریشم، کتان)
	بازیافت شده: پارچه ای اکثراً از الیاف بازیافتی، طبیعی یا مصنوعی (عمدتاً پنبه، پشم، کتان، پلی استر، نایلون یا ابریشم)
	تکمیل سازگار با محیط زیست: رنگ‌ها و تصفیه‌ها با رعایت سخت‌ترین استانداردهای بین‌المللی در خصوص شستشو، عدم وجود فلزات سنگین، حفظ آب، کاهش آلودگی
	لباس قابل شستشو: منسوجاتی که برای مقاومت در برابر عملیات شستشوی لباس طراحی شده اند
	تولید معتبر: پارچه‌ای که تولید آن از نظر زیست‌محیطی معتبر است و یا اصول تجارت منصفانه و احترام به کار انسانی در تولید آن اجرا می‌شود
	ضد باد: خاصیت پارچه ای که شامل انسداد باد، از طریق یک بافت، اشباع یا غشاء است
	مقاوم در برابر کلر: خاصیت پارچه برای مقاومت در برابر محصولات کلردار، چه در طول چرخه تولید یا در حین استفاده، با استفاده از الیاف یا رنگ های خاص
	کشش طبیعی: پارچه ای که در جهت تار و یا پود کشیده می شود و بعد از کشش، ابعاد اولیه خود را به دست می آورد. ویژگی که بدون استفاده از نخ الاستان یا لایکرا، با جمع شدن مکانیکی نخ، یا با عملیات شیمیایی پارچه به دست می آید
	تک کشش: پارچه ای که در جهت تار یا پود کشیده می شود و بعد از کشش، ابعاد اولیه خود را به دست می آورد. این خاصیت از طریق استفاده از الاستان، نخ های بافت دار یا نخ هایی با ماهیت کشسان به دست می آید
	دو کشش: پارچه ای که در تار و پود کشیده می شود و بعد از کشش، ابعاد اولیه خود را به دست می آورد. این خاصیت از طریق استفاده از الاستان، نخ های تکسچره شده یا نخ هایی با ماهیت کشسان به دست می آید
	مراقبت آسان: خاصیت پارچه با هدف سهولت استفاده بومی از آن
	پارچه خشک شوندة سریع: ویژگی پارچه ای که به لطف ویژگی الیاف و یا ساختار آن و یا عملیات آبگریزی اجازه خشک شدن سریع را می دهد
	دافع آب: فرآیند تکمیلی که پارچه را قادر می سازد در برابر نفوذ آب به شکل مایع، روغن یا کثیفی مقاومت کند. مایعات بدون اینکه به پارچه نفوذ کنند از آن خارج می شوند
	ضدآب: خاصیت پارچه ای که از عبور آب جلوگیری می کند
	قابل تنفس- ضد آب: خاصیت پارچه ای که عبور آب مایع را متوقف می کند اما اجازه خروج عرق را می دهد
	تنفس پذیر: خاصیت پارچه ای که به لطف خواص الیاف و یا خواص ذاتی در ساختار آن، رطوبت بدن به بیرون خارج می شود. بنابراین یک فضای بسیار کوچک خشک بین پوست و لباس می تواند حفظ شود
	پوشش دهی: فرآیند تکمیلی که یک محصول خاص را بر روی سطح پارچه رسوب می دهد تا کیفیت خاصی به آن بدهد
	غشاء: فیلم مصنوعی بسیار نازک که روی پارچه چسبانده می شود، به صورت آزادانه وارد شده یا لمینیت شده، تا ضمن حفظ قابلیت تنفس، ضد آب و باد باشد
	چند لایه: پارچه ای که از فرآیند پیوند دو یا چند ماده به دست می آید که هر کدام دارای ویژگی های متمایز خود هستند
	دو رو : پارچه دارای دو طرف مختلف، که هر کدام عملکرد خاص خود را دارند
	اقلیمی: خاصیت پارچه ای که دمای الیاف را به منظور محافظت از بدن در برابر شرایط آب و هوایی بیرونی – چه گرم و چه سرد – کنترل می کند
	حرارتی: خاصیت پارچه ای که دمای الیاف را تنظیم می کند تا یک فضای بسیار کوچک خشک و گرم بین پوست و لباس حفظ شود تا از سرد شدن بدن جلوگیری شود
	پشم پُلار: نوع بافتنی بوکله دو رو است که به شدت یک روی آن یا  هر دو طرفش برجسته می شود و جلوه پشمی ایجاد می کند
	مقاوم در برابر لکه: عملیات تکمیلی برای جلوگیری از چسبیدن کثیفی به الیاف
	ضد اشعه ماورای بنفش: عملکرد اضافه شده به پارچه از طریق عملیات ویژه روی لیف و مسدود کردن راه ورود اشعه ماوراء بنفش که برای پوست خطرناک است با فاکتور محافظتی بیش از 30
	ضد باکتری : فرآیند شیمیایی که بر روی پارچه اعمال می شود تا رشد باکتری های ناشی از تعریق را متوقف کند
	مقاومت بالا: خاصیت پارچه برای مقاومت در برابر پاره شدن و یا سایش، از طریق استفاده از الیاف با استحکام بالا
	منعکس کننده: خاصیت پارچه ای که نور را منعکس می کند

 

منابع

 

1. ASTM International, “ASTM D5489 – 14: Standard Guide for Care Symbols for Care Instructions on Textile Products”, Book of Standards Vol. 07.02. (Dec. 13, 2015), http://www.astm.org/Standards/D5489.htm
2. Care Labels, coatsindustrial.com