انواع نخ فانتزی و کاربرد آن

نخ رشته ای دراز و باریک است که از تعداد زیادی الیاف با هم درگیر شده در کنار هم تشکیل شده است. این رشته ی دراز و باریک انعطاف پذیر و یکنواخت برای تولید پارچه و انواع منسوجات، خیاطی و گلدوزی و دوخت و دوزهای صنعتی به کارمی رود. اما نخ‌ فانتزی، به نخ‌هایی گفته میشود که داری طرح یا افکت است که در آن بی‌نظمی‌ها، ناپیوستگی‌ها و تغییرات رنگی عمدی به ساختار نخ وارد می‌شوند و هدف اصلی آن تولید جلوه‌هایی متفاوت از زیبایی و مد است. در این سری از مقالات نفیس نخ قصد داریم با انواع نخ فانتزی و کاربرد آن آشنا شویم، همراه ما باشید. تهیه و تنظیم: الهام محمدی

نخ فانتزی چیست؟

نخ‌های فانتزی، نخ‌هایی داری طرح یا افکت است که در آن بی‌نظمی‌ها، ناپیوستگی‌ها و تغییرات رنگی عمدی به ساختار نخ وارد می‌شوند و هدف اصلی آن تولید جلوه‌هایی متفاوت از زیبایی و مد است. در شکل 1 نمایی از یک نخ متداول ( سمت راست) و یک نخ فانتزی یا طرح دار ( سمت چپ ) نشان داده شده است.

شکل 1 نمایی ازنخ ساده یا معمولی (سمت راست) و نخ فانتزی (سمت چپ)

نخ های فانتزی اغلب در تولید پارچه های مد استفاده می شوند. از جمله کاربردهای این نخ ها در لباس های بیرونی زنانه، کت های مردانه، بافتنی، کراوات ها، مبلمان، پرده ها و لوازم داخلی است. نخ های فانتزی متداول عبارتند از: اسنارل ، مارپیچ، حلقه، شنل، اسلاب و نپ…

انواع نخ فانتزی و کاربرد آنها

در ادامه به بررسی و روش های تولید برخی از این نخ ها پرداخته شده است:

• نخ مارل ( MARL YARN)

این نوع نخ از پیچش یا دو لاتابی دو نخ با رنگ متفاوت ایجاد میشود. این نوع نخ ساده ترین نخ فانتزی و فقط با دولا پیچی یا چند لا پیچی متداول قابل تولید است. در شکل 2 شماتیکی از ظاهر نخ مارل ( بالا) و نیز نخ تولید شده مارل ( پایین سمت چپ) و پارچه بافته شده با این نخ (پایین سمت راست) نشان داده شده است.

شکل 2 شماتیکی از ظاهر نخ مارل ( بالا) و نیز نخ تولید شده مارل ( پایین سمت چپ) و پارچه بافته شده با این نخ (پایین سمت راست)

• نخ مارپیچ یا چوب پنبه ای(SPIRAL YARN)

این نوع نخ در ظاهر مشابه نخ مارل است، از پیچش یک نخ رنگی به دور یک نخ با رنگی متفاوت ایجاد میشود. تفاوت اصلی این نخ با نخ مارل در تغذیه اضافی نخ پیچش و یا به عبارتی طول متفاوت این دو نخ به هم تابیده شده است در شکل 3 شماتیک ظاهری از نخ اسپیرال (بالا) و نیز نخ تولید شده ( پایین سمت چپ) و پارچه تولیدی از نخ اسپیرال( سمت راست ) نشان داده شده است. همانگونه که مشخص است ساختار ظاهری این نخ نسبتا یکنواخت است.

شکل 3 شماتیک ظاهری از نخ اسپیرال (بالا) و نیز نخ تولید شده ( پایین سمت چپ) و پارچه تولیدی از نخ اسپیرال (پایین سمت راست)

• نخ گیمپ (GIMP YARN)

این نوع نخ ها مشابه نخ مارپیچ است با این تفاوت که  از سه رشته تشکیل شده است. یک رشته به عنوان مغزی نخ و داری طول کمتری است. یک رشته به عنوان نخ پیچش که افکت را ایجاد میکند. این نخ معمولا با رنگی متفاوت بوده و با تغذیه اضافه از مرکز به سمت بیرون دیده میشود. نخ سوم که به عنوان نخ اتصال یا محکم کننده نخ پیش روی مغزی به کار میرود معمولا نخی نازک تر است که در طول نخ گیمپ نخ پیچش را به نخ مغزی متصل و محکم میکند. ساختار ظاهری نخ گیمپ در شکل 4 نشان داده شده است.

شکل 4 نمایی از نخ گیمپ و اجزای این نوع نخ

• نخ الماس (DIYAMOND YARN)

این نوع نخ شامل سه رشته مختلف است که رشته اصلی ضخیم و به عنوان نخ مغزی به کار میرود. دو رشته ی دیگر که نازک تر میباشند، با دو رنگ متضاد یا مختلف به دور رشته مغزی پیچیده میشوند به نحوی که یکی دارای تاب S و دیگری دارای تا Z  در پیچش است. پیچش این دو نخ نازک به دور مغزی، سبب ایجاد طرح های رنگی میگردد.

همچنین امکان ایجاد فشردگی متفاوت توسط نخ های نازک دور پیچ، میتواند منجر به تولیدات متنوعی از این نوع نخ گردد که اثر ضخامت و فشردگی مختلف و با تنوع رنگ نخ ایجاد میکند. در شکل 5 نمایی از نخ الماس نشان داده شده است.

شکل 5 نمایی از نخ الماس

• نخ بوکله (BOUCLE YARN)

نخ بوکله شامل سه رشته نخ با قطر و رنگ متفاوت است که شامل یک نخ مغزی نسبتا ضخیم تر، یک نخ پیچش با ضخامت یا ظاهر وجنسی مشابه و یا متفاوت از نخ مغزی و نیز یک نخ اتصال دهنده است. نخ های پیچش و اتصال میتواند از نوع فیلامنتی و یا نخ های اسپان باشد.

در نخ بوکله، نخ پیچش میتواند دارای حلقه های منظم در سطح نخ اصلی یا مغزی باشد. در شکل 6 نمایی از نخ بوکله ( سمت راست ) و پارچه بافته شده با نخ بوکله (سمت چپ) نشان داده شده است. این نوع نخ مشابه نخ گیمپ است، ولی نخ پیچش دارای ارتفاع حلقه های بیشتری است.

شکل 6 نمایی از نخ (سمت راست) و پارچه بافته شده با نخ بوکله (سمت چپ)

• نخ حلقه ای (LOOP YARN)

نخ حلقه دار، نخی با ظاهر حلقه دار روی نخ می باشد. این نوع نخ شامل یک مغزی همراه با یک نخ پیچش در اطراف ان است به نحوی که نخ پیچش با تغذیه اضافه تشکیل حلقه هایی گرد را در اطراف مغزی میدهد. اندازه ی این حلقه ها و رنگ نخ حلقه میتواند متنوع باشد.

جهت حفظ شکل و ساختار نخ حلقه ای، از یک نخ اتصال یا پیوند دهنده که سبب اتصال نخ حلقه به نخ مغزی میگردد استفاده میشود. در شکل 7 شماتیکی از نخ حلقه ای (سمت راست) و نخ تولید شده ان (وسط)، و پارچهتولید شده از این نوع نخ (سمت چپ) نشان داده شده است.

شکل 7 شماتیکی از نخ حلقه ای (سمت راست) و نخ تولید شده ان (وسط)، و پارچه تولید شده از این نوع نخ (سمت چپ)

• نخ اسنارل (SNARL YSRN)

این نخ در اثر خروج یا پیچش برخی رشته ها از هسته­ی نخ به سمت بیرون به شکل تاب خورده ایجاد میشود. این نخ با روشی مشابه با نخ حلقه تولید می شود، اما برای تولید آن از نخی پرتاب و با پیچش بالا و با تغذیه اضافه نخ افکت دهنده به عنوان نخ اثر استفاده میگردد. در شکل 8 نمایی از نخ اسنارل نشان داده شده است.

شکل 8 نمایی از نخ خرخره

• نخ دکمه ای یا برامده (KNOB YARN)

نخ دکمه ای نخی است شامل یک مغزی با برجستگی های خوشه ای از جنس همان نخ مغزی یا یا نوعی متفاوت با نخ مغزی که به صورت منظم یا نا منظم در طول مغزی قرار گرفته است. این برجستگی ها در اثر تغذیه نامنظم یا دارای افت و خیز در تسرعت تغذیه نخ مغزی ولی با سرعت و نرخ ثابت نخ برجسته ایجاد میشود. تغذیه دو نخ به صورت مجزا بوده و نخ مغزی به صورت افقی و نخ برجسته به صورت عمودی روی ان پیچیده میشود.

طول و مقدار برجستگی روی این نوع نخ ها قابل تنظیم میباشد که اثرات مختلفی ایجاد میگردد. همچنین میتوان از نخ های مختلف از نظر رنگ و جنس و مشخصات ظاهری برای تولید این نخ ها استفاده کرد. در شکل 9 نمایی از نخ دکمه ای ( سمت راست) و پارچه بافته شده از نخ دکمه ای ( سمت چپ) نشان داده شده است.

شکل 9 نمایی از نخ دکمه ای ( سمت راست) و پارچه بافته شده از نخ دکمه ای ( سمت چپ)

• نخ اسلب (SLUB YARN)

نخ اسلب نخی دارای ضخیم و نازک شدگی در طول خود است. بنابراین جنس نخ اسلب از یک نوع الیاف بوده و فقط در طول خود برجستگی و نازک شدکی ناشی از تجمع الیاف در طول دیده میشود. در نخ اسلب میزان برجستگی متغیر بوده و میتواند تا چند برابر نخ اصلی ضخامت برجستگی ها ایجاد شود. نخ اسلب سبب ایجاد افکت نازک و ضخیم در سطح پارچه میگردد. در شکل 10 نمایی از نخ اسلب ( سمت راست ) و پارچه بافته شده از این نوع نخ ها ( سمت چپ ) نشان داده شده است.

شکل 10 نمایی از نخ اسلب ( سمت راست ) و پارچه بافته شده از این نوع نخ ها ( سمت چپ )

• نخ راه راه (fascinated yarn)

این نوع نخ شامل دسته الیاف کنارهم و متصل شده به هم به وسیله یک نخ پیچیده شده در اطراف ان است. این نوع نخ اغلب با روش تکسچره  هوا تولید میگردد. نخ اتصال دهنده یا نخ پیچش که در اطراف دسته الیاف قرار دارد میتواند هم رنگ و یا در اغلب موارد دارای رنگی متفاوت از دسته الیاف مرکز نخ باشد. در شکل 10 نمایی از نخ راه راه نشام داده شده است.

شکل 11 نمایی از نخ راه راه

• نخ شانل (chenille yarn)

نخ شانل نخی با مغزی نخ اسپان و یا فیلامنت و پرزهای سطحی عمود بر طول نخ مغزی است که این پرزها سبب ایجاد طرح پرزدار نخ میگردند. ارتفاع و یا اندازه ی این پرزها در طول نخ میتواند متغیر و یا ثابت باشد، که منجر به ایجاد افکت و ظاهر پرزینه در پارچه حاصل میگردد. کاربرد اصلی این نوع نخ در تولید منسوجات خانگی از جمله رومبلی و پرده میباشد. در شکل 12 نمایی از نخ شانل ( سمت راست) و پارچه بافته شده از نخ شانل ( سمت چپ)  نشان داده شدعه است.

شکل 12 نمایی از نخ شانل ( سمت راست) و پارچه بافته شده از نخ شانل ( سمت چپ)

• نخ پوشش داده شده یا مغزی رویه(covered yarn)

این نوع نخ شامل یک مغزی است که به طور کامل با یک یا چند رشته نخ روی این مغزی پوشش داده شده است. مغزی این نوع نخ ها میتواند نخ های کش یا اسپاندکس یا نخ هایی از جنس پلی استر یا نایلون، باشد. نخ پوشش دهنده میتوان تک نخ و یا دو نخ باشد که به صوت معکوس یعنی s  و z  پوشش را ایجاد میکنند.

این نخ ها نسبتا سبک و پفکی بوده و در تهیه لباسهای ضخیم سبک کار برد دارند. در شکل 13 نمایی از انواع نخ های پوشش داده شده نشان داده شده است.

شکل 13 نمایی از انواع نخ های پوشش داده شده در نخ

در نهایت

در صنعت نساجی، نخ ها از تنوع بالایی برخوردارند، اما متمایز ترین نوع میتواند به نخ فانتزی تعلق بگیرد. این نخ با تنوع بالایی که دارد در صنعت پوشاک و مد همیشه پیشتاز بوده و هست. شرکت نفیس نخ همواره در صدد تولید انواع نخ برای صنایع پایین دستی به صورت انبوه بوده که نخ هایی مانند: POY, DTY, ATY, FDY, TFY و… است.